سفتی عضلات در نوزادان که به عنوان هایپرتونی شناخته میشود یکی از مشکلات رایج در حوزه کاردرمانی و توانبخشی است که با رشد کودک نیز مرتبط است. در ادامه با بهترین مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی کرج همراه شوید تا به طور مفصل به این مسئله بپردازیم.
هایپرتونی یا سفتی عضلات در نوزادان چیست؟
هایپرتونی به شرایطی اشاره دارد که در آن تون ماهیچهای بیش از حد طبیعی است. نوزادانی که به این عارضه مبتلا هستند، معمولاً ماهیچههای بسیار سفتی دارند که بیشتر در بازوها، پاها و گردن دیده میشود و میتواند حرکت آنها را دشوار کند.
تون عضلانی به میزان مقاومت عضلات در برابر حرکت گفته میشود. اگر عضله بازوی خود را در حالت استراحت لمس کنید، میتوانید تون عضلانی آن را احساس کنید. این مقاومت همان چیزی است که به شما امکان میدهد وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید، رفلکسهای خود را کنترل کنید و عملکرد اندامهایتان را تنظیم کنید.
وقتی تون عضلانی بیش از حد طبیعی باشد، حرکات بدن حالت ماشینی و غیرطبیعی به خود میگیرند، عضلات بهسختی شل میشوند و انعطافپذیری کاهش مییابد. در نوزادان، این وضعیت میتواند مشکلات متعددی ایجاد کند، از جمله دشواری در راه رفتن، گرفتن و نگه داشتن اشیا و حتی نیاز به کمک در غذا خوردن. خوشبختانه، بهترین کلینیک کاردرمانی کرج با استفاده از جدیدترین تکنیکهای اثباتشده، میتواند به نوزاد شما کمک کند تا با این مشکل مقابله کند و آن را مدیریت نماید.
بیشتر بخوانید: اوتیسم نوزادی
انواع سفتی عضلات در نوزادان
دو نوعهایپرتونی یا سفتی عضلات در نوزادان وجود دارد که تون عضلانی را توصیف میکند:
- هایپرتونی اسپاستیک (اسپاستیسیته): رفلکسهای اغراق آمیز و اسپاسم عضلانی با حرکت افزایش مییابد.
- هایپرتونی دیستونیک (سفتی): سفتی عضلانی با حرکت تغییر نمیکند.
برای شناسایی نوع هایپرتونی نوزادتان، متخصصان کلینیک کاردرمانی کرج با ارزیابی عملکرد تون عضلانی را در حالات مختلف بررسی کنند
هایپرتونی چه کسانی را تحت تاثیر قرار میدهد؟
هایپرتونی میتواند هم نوزادان و هم بزرگسالانی را که آسیب به سیستم عصبی مرکزی خود را تجربه میکنند، تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص ممکن است پس از آسیب یا به عنوان علامت یک بیماری زمینهای که مادرزادی است (در بدو تولد وجود دارد) رخ دهد. به طور معمول سفتی عضلات در نوزادان قبل از دو سالگی تشخیص داده میشود.
انواعهایپرتونی چقدر شایع است؟
هایپرتونی کمتر از هیپوتونی (تون عضلانی ضعیف) در نوزادان، که شایع ترین وضعیتی است که بر مهارتهای حرکتی نوزادان تأثیر میگذارد. میزان بروز ناشناخته است، زیراهایپرتونی میتواند نشانه ای از بیماریهای دیگری باشد و به صورت جداگانه به عنوان شیوع به حساب نیاید.
بیشتر بخوانید: علت دیر حرف زدن کودکان
هایپرتونی چگونه بر بدن کودک من تأثیر میگذارد؟
هایپرتونی حرکت دادن دستها و پاهای کودک را دشوار میکند، زیرا بین نحوه ارتباط مغزش با اعصاب و ماهیچههایش اختلال ایجاد میشود و به آنها میگوید چه زمانی ماهیچههای خود را منقبض (یاآرام) کند. کودک شما ممکن است راه رفتن سختی داشته باشد زیرا ماهیچههای او سفت هستند و ممکن است تعادل خود را از دست بدهد و زمین بخورد؛ زیرا بدنش به اندازه کافی سریع پاسخ نمیدهد تا بتواند تعادل خود را بازیابد.
علائم هایپرتونی چیست؟
علائمهایپرتونی نتیجه سفت شدن بیش از حد عضلات است. علائم از فردی به فرد دیگر با تشخیص هایپرتونی ممکن است متفاوت باشد. شدت علائم سفتی عضلات در نوزادان بستگی به محل آسیب مغز و نخاع دارد. علائمهایپرتونی عبارتند از:
- کاهش دامنه حرکتی
- مشکل در حرکت بازوها، پاها یا گردن
- از دست دادن تعادل و زمین خوردنهای مکرر
- حرکت مفصل محدود و انعطاف پذیری بسیار کم
- درد ضربان دار یا درد در عضلات
- انقباض یا تکان دادن غیرارادی عضلات (میوکلونوس)
موارد شدیدهایپرتونی منجر به انقباض میشود، زمانی که مفاصل در جای خود منجمد میشوند و ماهیچهها، تاندونها، بافتها و پوست به طور دائم سفت میشوند و مفاصل را کوتاه و به شدت سفت میکند. انقباض حرکت اعضای آسیب دیده بدن را دشوار میکند.
بیشتر بخوانید:چهره ی کودکان اوتیسمی
عوامل سفتی عضلات در نوزادان
سفتی عضلات در نوزادان اغلب یک اختلال مادرزادی و غیر اکتسابی است. یک خطای ارتباطی در سیستم عصبی مرکزی شما (مغز و نخاع)، که نحوه تعامل اعصاب و عضلات را تنظیم میکند، باعثهایپرتونی میشود. مسیرهایی که اعصاب را به مغز شما متصل میکنند، تون ماهیچهها را مدیریت و کنترل میکنند. اگر آسیب یا هر گونه تداخلی در مسیرهای مغز وجود داشته باشد، ماهیچهها قادر به درک آنچه سیگنالهای عصبی به آنها میگویند نیستند. اگر تون عضلانی شما بیش از حد بالا باشد، یعنی مغز شما نمیتواند به اعصاب شما بگوید که عضلات شما شل شوند.
شماره | علت آسیب |
---|---|
1 | آسیب هنگام تولد مانند کمبود اکسیژن هنگام حرکت در کانال زایمان |
2 | تومور مغزی |
3 | شرایطی که بر نحوه ارتباط اعصاب با عضلات تأثیر میگذارد |
4 | آسیب به سیستم عصبی مرکزی |
5 | مشکلات مربوط به نحوه شکلگیری مغز کودک در طول رشد جنین |
6 | سکته |
سفتی عضلات در نوزادان و ارتباط آن با بیماریها
سفتی عضلات یا هایپرتونی در نوزادان میتواند نشانهای از برخی بیماریها و اختلالات باشد که بر نحوه ارتباط مغز، اعصاب و عضلات تأثیر میگذارد. اگر کودک شما تشخیص هایپرتونی دریافت کرده است، ضروری است که سایر شرایط تأثیرگذار بر سیستم عصبی مرکزی نیز مورد بررسی قرار گیرند. بیماریهایی که ممکن است همراه با سفتی عضلات تشخیص داده شوند عبارتند از:
- فلج مغزی
- اسکلروز چندگانه
- بیماری پارکینسون
تشخیص و معاینات هایپرتونی در نوزادان
چگونه سفتی عضلات در نوزادان تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص هایپرتونی، بهترین مراکز کاردرمانی علائم فیزیکی کودک را بررسی میکنند که شامل موارد زیر است:
- تعادل و هماهنگی: بررسی توانایی کودک در حفظ تعادل.
- مهارتهای حرکتی: مشاهده حرکات دستها، پاها و توانایی نشستن و چنگ زدن.
- رفلکسها: ارزیابی پاسخهای عصبی به تحریکات خارجی.
- عملکرد عصبی: بررسی وضعیت سیستم عصبی مرکزی.
این معاینه بدون درد و اغلب با استفاده از ابزارهایی مانند چکش رفلکس انجام میشود. همچنین، تاریخچه پزشکی خانواده و شرایط مرتبط با بارداری یا زایمان بررسی میشود.
آزمایشهایی برای تشخیص هایپرتونی
در صورت وجود شک به هایپرتونی، متخصصان ممکن است از آزمایشهای زیر استفاده کنند:
- تصویربرداری مغزی: مانند MRI یا سیتیاسکن برای بررسی مغز و نخاع.
- الکترومیوگرافی (EMG): اندازهگیری فعالیت عضلات و اعصاب.
درمان سفتی عضلات در نوزادان
درمانهای پیشنهادی بر مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کودک متمرکز است. روشهای درمان شامل:
- کاردرمانی: تقویت دامنه حرکتی و مهارتهای حرکتی کودک.
- تزریق سم بوتولینوم: کاهش اسپاسمهای عضلانی با خاموش کردن سیگنالهای عصبی.
- داروهای شلکننده عضلات: کاهش تنش عضلانی و تسکین درد.
- درمان بیماریهای زمینهای: درمان مشکلاتی که ممکن است موجب هایپرتونی شوند.
همچنین، تجهیزات حرکتی میتوانند برای نوزادانی که با مشکلات شدید مواجه هستند، ایمنی بیشتری ایجاد کرده و به آنها کمک کنند تا جهان اطراف خود را کشف کنند.
چقدر بعد از درمان سفتی عضلات در نوزاد احساس بهتری دارم؟
هایپرتونی یک بیماری مادام العمر است که میتواند در طول زمان با درمان بهبود یابد. هدف از درمان کاهش علائم و بهبود عملکرد عضلات است. جدول زمانی برای اینکه چه زمانی احساس بهتری داشته باشید به علت و شدت تشخیص شما و میزان رعایت مراقبتهای درمانی شما بستگی دارد.
چگونه میتوانم خطر سفتی عضلات در نوزادان را کاهش دهم؟
کاهش خطر داشتن فرزند مبتلا بههایپرتونی دشوار است زیرا اغلب نمیتوان از علت آن پیشگیری کرد، به خصوص اگر تشخیص مربوط به یک بیماری زمینه ای باشد. کلینیک کاردرمانی کرج از نزدیک با شما همکاری خواهد کرد تا در مورد گزینههای شما برای به دنیا آوردن نوزادتان به ایمنترین روش برای جلوگیری از آسیبهای زایمان و عوارض زایمان که میتواند منجر به سفتی عضلات در نوزادان شود صحبت کند.
اگر فرزندی مبتلا بههایپرتونی داشته باشم چه انتظاری میتوانم داشته باشم؟
هایپرتونی یک بیماری مادام العمر است و پیش آگهی بستگی به علت تشخیص دارد. برخی از کودکان پس از درمان طولانی مدت احساس بهتری خواهند داشت و این وضعیت هیچ عواقبی بر سلامت کلی آنها نخواهد داشت. موارد شدیدهایپرتونی میتواند در صورتی که درمان نشود در طول زمان بدتر شود
چگونه از کودک مبتلا بههایپرتونی مراقبت کنم؟
حمایت از کودک در طول تشخیص بسیار مهم است. ممکن است بیشتر طول بکشد تا کودک شما مهارتهای حرکتی خود را مانند گرفتن اشیا، گرفتن اشیا و خزیدن را بسازد؛ اما همکاری نزدیک با ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی کودک و پیروی از درمان توصیه شده، علائم او را کاهش میدهد و به او اجازه میدهد تا به نقاط عطف رشد برای سن خود برسد.
همانطور که کودک شما بزرگتر میشود، مراقبتهای طولانی مدت مانند ادامه کاردرمانی برای بهبود تحرک او ضروری است، زیرا آنها بیشتر با دنیای اطراف خود درگیر میشوند. توجه داشته باشید که بزرگترین راه حل برای سفتی عضلات در نوزادان، بهبود تحرک است.
چه زمانی باید به ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی خود مراجعه کنم؟
اگر کودک شما علائم یا نشانههایسفتی عضلات در نوزادان را نشان داد، باید به پزشک مراجعه کنید. علائم عبارتند از:
- مشکل در حرکت بازوها، پاها یا گردن.
- احساس سفت شدن ماهیچهها در لمس، به خصوص زمانی که کودک شما در حال استراحت است.
- عضلات به طور غیرقابل کنترلی منقبض یا تکان میخورند.
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
- آیا دارویی که برای درمان تشخیص نوزاد من تجویز کرده اید عوارض جانبی دارد؟
- فرزندم هر چند وقت یک بار باید به کاردرمانی مراجعه کند؟
- آیا تشخیص فرزند من نتیجه یک بیماری زمینه ای است؟
تفاوتهایپرتونی و هیپوتونی چیست؟
هایپرتونی تون ماهیچه ای بیش از حد است و هیپوتونی برعکس است، با تون عضلانی خیلی کم. هیپوتونیا به عنوان «سندرم نوزاد فلاپی» نیز شناخته میشود، زیرا ماهیچههای کودک هنگام حرکت بدن مقاومتی نشان نمیدهند و به کودکان ظاهری سست میدهند. شلی عضلات نسبت به سفتی عضلات در نوزادان متداولتر است.
علت سیخ شدن پای نوزاد
سیخ شدن پای نوزاد میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی طبیعی و برخی نیازمند بررسی پزشکی هستند.
دلایل طبیعی:
- رشد سیستم عصبی نوزاد: در ماههای اول، سیستم عصبی نوزاد هنوز در حال رشد است و ممکن است حرکات غیرارادی از جمله سیخ شدن پاها رخ دهد.
- تلاش برای حرکت: نوزادانی که در حال تلاش برای ایستادن یا حرکت دادن پاهای خود هستند، ممکن است پاهای خود را سیخ کنند.
دلایل نیازمند بررسی پزشکی:
- سفتی عضلات (هایپرتونی): این وضعیت باعث میشود که عضلات نوزاد بیش از حد سفت شوند و سیخ شدن پاها یکی از نشانههای آن باشد.
- اختلالات عصبی: مشکلات مرتبط با سیستم عصبی مرکزی، مانند فلج مغزی، ممکن است به این علامت منجر شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر سیخ شدن پاها همراه با گریه شدید یا ناراحتی نوزاد باشد.
- اگر این رفتار با سایر علائم مانند کاهش دامنه حرکتی یا شلی عضلات همراه باشد.
یادداشتی از کلینیک کاردرمانی کرج
ممکن است هنگام بلند کردن نوزاد، احساس کنید بدن او سفت شده و شبیه به یک مجسمه است، اما جای نگرانی نیست زیرا درمانهایی برای این وضعیت وجود دارد. در کودکان مبتلا به هایپرتونی، ماهیچهها به دلیل ناتوانی در شل شدن نیاز به کمک بیشتری دارند تا بتوانند به نقاط عطف رشد متناسب با سن خود دست یابند. صبر و پشتکار شما در طول فرایند درمان، که ممکن است زمانبر باشد، نقش بسیار مهمی در حمایت از کودک شما و مدیریت هایپرتونی او خواهد داشت.
ما به والدینی که به دنبال تسریع روند درمان سفتی عضلات فرزند خود هستند، پیشنهاد میکنیم خدمات بهترین کلینیک کاردرمانی کرج را در نظر بگیرند. کلینیک باقرزاده با بهرهگیری از پیشرفتهترین تکنولوژیهای روز دنیا و استفاده از روشهای علمی و تخصصی، موثرترین خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی را به مراجعهکنندگان عزیز ارائه میکند. همچنین، خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل به صورت تخصصی توسط این مرکز توانبخشی در شهر کرج در دسترس است.
علت شل بودن بدن نوزاد چیست؟
شلی بدن نوزاد یا هیپوتونی میتواند نشانهای از مشکلات خفیف یا جدیتر باشد.
دلایل شایع:
- تأخیر در رشد: برخی نوزادان ممکن است به طور طبیعی کمی دیرتر از سایرین به قدرت عضلانی دست یابند.
- اختلالات ژنتیکی: شرایطی مانند سندرم داون یا سایر مشکلات ژنتیکی ممکن است باعث شلی عضلات شوند.
- آسیب حین زایمان: کمبود اکسیژن هنگام تولد میتواند به ضعف عضلات منجر شود.
علائم همراه:
- نوزاد نمیتواند گردن خود را نگه دارد.
- هنگام بلند کردن، بدن نوزاد بهطور کامل شل است.
- مشکل در مکیدن یا تغذیه.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر شلی بدن تا سن 3 ماهگی بهبود نیابد.
- اگر همراه با علائم دیگر مانند تشنج یا حرکات غیرعادی باشد.
زمان سفت شدن بدن، گردن و کمر نوزاد
مرحله | سن طبیعی | توضیحات |
---|---|---|
گردن گرفتن | 3 تا 4 ماهگی | بیشتر نوزادان شروع به نگه داشتن سر خود میکنند. اگر تا 6 ماهگی نتوانند، مراجعه به پزشک ضروری است. |
سفت شدن کمر | 6 تا 9 ماهگی | زمانی که نوزاد شروع به نشستن میکند. |
سفت شدن بدن | تا 12 ماهگی | بدن نوزاد برای ایستادن و راه رفتن آماده میشود. |
علائم هشدار | هر زمان | اگر نوزاد به این مراحل رشد دست نیابد، نیاز به بررسی تخصصی است. |
والدین معمولاً نگران مراحل رشد عضلانی نوزاد هستند.
گردن گرفتن:
- بیشتر نوزادان از 3 تا 4 ماهگی شروع به نگه داشتن سر خود میکنند.
- اگر نوزاد تا 6 ماهگی نتواند گردن خود را بگیرد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
سفت شدن کمر:
- سفت شدن کمر معمولاً تا 6 تا 9 ماهگی رخ میدهد، زمانی که نوزاد شروع به نشستن میکند.
سفت شدن بدن:
- بهطور کلی بدن نوزادان تا 12 ماهگی کاملاً سفت میشود، زیرا برای ایستادن و راه رفتن آماده میشوند.
علائم هشدار:
- اگر نوزاد در این زمانها نتواند به این مراحل رشد دست یابد، ممکن است نیاز به بررسی تخصصی داشته باشد.
تمرینات تقویت عضلات نوزاد
برای کمک به رشد بهتر عضلات نوزاد، میتوانید از تمرینات ساده استفاده کنید:
- تمرین گردن:
نوزاد را به آرامی روی شکم بخوابانید و با استفاده از یک اسباببازی او را تشویق کنید سر خود را بالا بیاورد. - حرکت پاها:
پاهای نوزاد را بهآرامی خم و راست کنید تا عضلات پا تقویت شوند. - ماساژ ملایم:
ماساژ روزانه بدن نوزاد میتواند به بهبود گردش خون و تقویت عضلات کمک کند.
نکته: همیشه این تمرینات را با نظارت پزشک انجام دهید.
علت دیر گردن گرفتن نوزاد
دلایل احتمالی:
- ضعف عضلانی یا هیپوتونی.
- نارس بودن نوزاد.
- مشکلات تغذیهای که باعث ضعف کلی بدن میشوند.
علائم هشدار:
- نوزاد حتی در 5 ماهگی نمیتواند سر خود را به مدت چند ثانیه نگه دارد.
- عدم علاقه به حرکت یا بازی.
راهحلها:
- مشورت با پزشک و انجام کاردرمانی در صورت نیاز.
- تقویت عضلات گردن با تمرینهای ساده و مناسب.
تفاوتهایپرتونی و هیپوتونی
هایپرتونی:
- تون عضلانی بالا.
- حرکتهای سفت و محدود.
- نیازمند درمان با تکنیکهای کاهش تون عضلانی.
هیپوتونی:
- تون عضلانی پایین.
- بدن نوزاد شل و بیحالت است.
- نیازمند درمان تقویتی و تقویت عضلات.
چرا این مهم است؟
تشخیص درست بین این دو وضعیت به پزشک کمک میکند که درمان مناسب را برای نوزاد شما تجویز کند.