کاردرمانی در ضایعه نخاعی بر روی استقلال و بازگشت به زندگی روزمره و طبیعی تمرکز دارد. بیماران مبتلا به ضایعه نخاعی با تمرین‌های روزانه استقلال خود را به حداکثر مقدار خود می‌رسانند و از ابزارهای تطبیقی استفاده می‌کنند.
ما در این مطلب به 11 تمرین و فعالیت کاردرمانی در ضایعه نخاعی اشاره می‌کنیم که این افراد می‌توانند آنها را در منزل نیز انجام دهند. اما در ابتدا باید در مورد علت اینکه چرا کاردرمانی برای بیماران ضایعه نخاعی ضروری است، بحث کنیم. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی کرج، می‌تواند خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی را با بهترین تکنیک‌ها ارائه کند. با ما همراه باشید.
اهداف کاردرمانی در ضایعه نخاعی
کاردرمان‌ها با بیماران تحت متدهایی که آنها را با «فعالیت» می‌شناسیم، کار می‌کنند. این فعالیت‌ها مددجویان را کمک می‌کند تا جایی که ممکن است در این فعالیت‌ها شرکت کنند. این کار باعث تحریک شدن یادگیری فعالیت‌های روزمره‌ای که بیشترین اهمیت را برای مددجویان دارد، می‌شود و راهی برای مشغول شدن بیشتر آنها در این فعالیت‌ها پیدا می‌کند.
کاردرمانی هم ممکن است از فعالیت‌های خاص و تکرار پذیر استفاده کند تا توانایی حرکت آنها را بازیابی نماید. تکرار در این تمرین‌ها ضروری است چرا که به تحریک انعطاف‌پذیری عصبی کمک می‌کند؛ مکانیسم سیستم عصبی مرکزی از ترمیم موج‌های الکتریکی خود برای بازیابی و بهبود عملکرد خود بعد از آسیب نخاعی استفاده می‌کند. بنابراین کاردرمانی در ضایعه نخاعی برای مددجویان ضروری است.
برخلاف فیزیوتراپی، کاردرمانی در فعالیت‌های خود بیشتر کُل نگری را در نظر می‌گیرد؛ اینکار با استفاده از تکنیک‌های تمرین محور و کاربردی صورت می‌گیرد تا توانایی مشغول شدن با فعالیت‌های روزانه در مددجو را تقویت کند. برای مثال یک مددجو ممکن است اینکه چگونه بخوابد یا اینکه چگونه دندان‌هایش را مسواک بزند را تمرین کند.
کاردرمانی هردو استراتژی درمانی و جبرانی را برای بهبود استقلال و به حداقل رساندن عوارض ضایعه نخاعی شامل می‌شود. استراتژی‌های درمانی کاردرمانی در ضایعه نخاعی بر روی بازیابی عملکرد فیزیکی که از آسیب نخاعی اثر پذیرفته‌اند تمرکز دارند. علی رغم اینکه ضایعه نخاعی بسیار موقتی است، عملکرد حسی و حرکتی می‌تواند با تکنیک‌هایی تحت یادگیری دوباره قرار بگیرد.
در چنین مواردی یک کاردرمانی باید خلاق باشد و از استراتژی‌های جبرانی نیز استفاده کند. این استراتژی‌ها راه‌های جدیدی برای صورت گرفتن فعالیت‌های روزمره فراهم می‌کنند. این ممکن است شامل اصلاح کردن محیط، تطبیق فعالیت‌ها یا آموزش به مریض با استفاده از تکنیک و ابزارهای جبرانی باشد.
بیشتر بخوانید: درمان فلج مغزی
11 فعالیت جبرانی کاردرمانی در ضایعه نخاعی برای منزل
استراتژی‌های جبرانی به طور خاص استفاده از ابزارهای تطبیعی را شامل می‌شوند تا بتوانند عملکرد از دست رفته را بازیابی کنند؛ چرا که قبلاً هم گفتیم بعد از درمان ضایعه نخاعی، وظیفه مهم کاردرمانی در ضایعه نخاعی جبران کمبودها و ضعف‌هایی است که در فعالیت‌های روزمره به وجود آمده.
در ادامه ما در مورد استراتژی‌های جبرانی موثری اشاره می‌کنیم که مددجویان ضایعه نخاعی می‌توانند آنها را از طریق کاردرمانی در ضایعه نخاعی بیاموزند:
غذا خوردن با استفاده از ظروف تطبیعی و بشقاب
انواعی از ظروف غذای تطبیقی وجود دارد که برای مددجویان ضایعه نخاعی که مشکلات مربوط به حرکت بالاتنه را دارند، وجود دارد. برای مثال برخی از ابزارهای تطبیقی دور مچ و ساعد برای کسانی که نمی‌توانند چیزی را در دستشان نگه دارند بسته می‌شود؛ یا برای کسانی که نمی‌توانند مچشان را بچرخانند یا خم کنند یک خم کننده هم در این ابزارها قرار داده شده است. همین افرادی که در حرکت مچ مشکل دارند، می‌توانند از بشقاب‌های محافظ دار استفاده کنند که از یک لایه محافظ در اطراف بشقاب استفاده می‌کنند.
آرایش و بهداشت
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در کاردرمانی در ضایعه نخاعی به آن پرداخته می‌شود بهداشت شخصی است.
یک کاردرمان ممکن است استفاده از وسایل بهداشت شخصی چند کاره را به مددجو پیشنهاد کند تا مشکلات مربوط به این موارد را حل کند. وسایلی مثل شانه، مسواک و سایر وسایل مخصوص که به یک گیره مخصوص وصل می‌شوند تا از افتادن آنها جلوگیری کنند.
کنترل ادرار با سوند
یکی دیگر از مشکلاتی که در میان افراد مبتلا به ضایعه نخاعی شایع است، از دست دادن کنترل عضلات مثانه است. یک راه برای بهبود کنترل ادرار، قرار دادن سوند است که شامل قرار دادن یک لوله پلاستیکی در مثانه برای ریختن ادرار است. این کار باعث به حداقل رسیدن نشت ادرار و اجتناب از آسیب به کلیه به خاطر نگهداری اوره در مثانه می‌شود.
بر حسب سبک زندگی بیمار و نیازهای او، سوند می‌تواند به صورت مقطعی یا دائمی نصب شود. با آموزشی که از سمت کاردرمان ارائه می‌شود، بسیاری از بیمارهای ضایعه نخاعی می‌توانند خودشان از سوند استفاده کنند. بنابراین می‌توانند حتی با بی اختیاری ادرار نیز توالت رفتن را مستقلاً انجام دهند.
استفاده از توالت مخصوص
حرکت و جابجایی‌ها ممکن است برای کسانی که ضایعه نخاعی دارند سخت باشد؛ به خصوص جابجایی‌هایی مثل آرام نشستن و استفاده از توالت ایرانی. کاردرمانی در ضایعه نخاعی می‌تواند از ابزار مخصوصی مثل توالت بلند استفاده کند تا اختلاف ارتفاع بین ویلچر بیمار و توالت را کاهش دهد؛ این کار نشستن روی توالت را برای بیمارآسان می‌کند و فشار به مفاصل را به حداقل می‌رساند.
لباس پوشیدن روی تخت
کسانی که دچار لرزش و رعشه هستند، اغلب راحت‌تر می‌توانند در تخت خواب به جای ویلچر لباس‌هایشان را عوض کنند.
از آنجایی که سطوح تشک تخت خواب پهن و بزرگ است، افراد می‌توانند بدون نگرانی از افتادن یا از دست دادن تعادل بچرخند و لباس‌هایشان را به تن کنند. زمانی نیز که لباس‌هایشان را از تن در می‌آورند، به راحتی روی تخت دراز می‌کشند یا می‌نشینند و بعد این کار را انجام می‌دهند. بنابراین این تکنیک کاردرمانی در ضایعه نخاعی، بیشتر در منزل کاربرد دارد.
استفاده از بلند کننده پا برای جابجایی راحت‌تر
پا بلند کن یک ابزار است که به بیمار اجازه می‌دهد پایش را جابجا کند و تغییر حالت یا جابجا شدن برای او آسان‌تر باشد. با ساده‌تر شدن قرارگیری پا داخل یک حلقه، بیماران می‌توانند قدرت بدنی بالاتری داشته باشند و راحت‌تر پاهایشان را جابجا کنند.
نصب بالابر پله برای بالا و پایین رفتن از پله
پله‌ها می‌توانند مانع بزرگی برای افرادی باشند که مشکلات مربوط به پایین تنه دارند و حرکت این قسمت برایشان دشوار است. بنابراین کاردرمانی در ضایعه نخاعی باید راه حلی برای این موضوع نیز پیدا کند. بنابراین کاردرمان ممکن است استفاده از یک بالابر پله را برای کاهش ریسک سقوط و زمان بالا و پایین رفتن از پله پیشنهاد کند.
نشسته حمام کردن و استفاده از سر دوش دستی
مددجویان ضایعه نخاعی نیاز دارند از هوشیاری بیشتری در هنگام نشسته حمام کردن استفاده کنند. استفاده از تشک‌های ضد آب و لغزش روی کف و سر دوش‌های دستی باعث می‌شود به کمترین جابجایی احتیاج داشته باشید. اسفنج‌های دستی بلند نیز می‌توانند به بیمار در شستشوی راحت‌تر پایین تنه کمک کند. این ابزارها برای کسانی که در بالا تنه و پایین تنه نیز ضعف دارند، مناسب است.
استفاده از میزهای متحرک نیز می‌تواند این کار را برای بیماران راحت‌تر و امن‌تر بکند و خطرات بیرون آمدن از وان حمام را رفع می‌کند.
استفاده از گیره‌های مخصوص برای برداشتن اشیاء
برای کسانی که تعادل ضعیفی در تنه دارند ممکن است نشستن و بلند شدن همراه با تعادل سخت باشد؛ این کار به خصوص زمانی که یک شیء را بر می‌دارند سخت‌تر نیز می‌شود. بنابراین یکی از اصلی‌ترین استراتژی‌های جبرانی کاردرمانی در ضایعه نخاعی راه‌حلی برای گرفتن و برداشتن اشیاء است.
برای به حداقل رساندن احتمال سقوط کاردرمان استفاده از یک ابزار که حالت گیره دارد را توصیه می‌کند. گیره‌ها می‌توانند از طریق تکیه زدن بیمار به راه رفتن مددجو نیز کمک کنند.
نصب چنگک و ریل برای جابجایی امن‌تر
تکیه زدن به یک سطح با ثبات برای جابجایی امن‌تر ضروری است. نصب یک چنگک و ریل در نواحی که جابجایی در آنها سخت‌تر و محتمل‌تر است، می‌تواند از افتادن مددجو جلوگیری کند. مثلا استفاده از چنگک در تخت خواب، توالت و وان حمام عموما حتی برای کسانی که ضایعه نخاعی ندارند نیز انجام می‌شود.
نصب ابزارهای انطباقی در خودرو
یکی از وظایف کاردرمانی در ضایعه نخاعی، تسیهل جابجایی با خودرو است. تجهیزات انطباقی خودرو مثل فرمان مخصوص یا صندلی قابل تنظیم می‌تواند به مددجویان ضایعه نخاعی کمک کند از خودرو به صورت امن و راحت استفاده کنند؛ این در حالی است که تا چندی پیش استفاده از خودرو برای این افراد غیر ممکن بود.
البته کسانی که آسیب نخاعی دیده‌اند باید تحت ارزیابی‌های کلینیکی و نوشتاری قرار بگیرند تا مشخص شود که می‌توانند از خودرو استفاده کنند و خودشان یا کس دیگری را در معرض خطر قرار ندهند. بیماران ضایعه نخاعی با متخصصان کاردرمانی کار می‌کنند تا تجهیزات انطباقی مورد نیاز بیمار را تامین کنند.
امروزه کاردرمانی در ضایعه نخاعی و تکنیک‌ها و ابزارهای خاصی که در آن استفاده می‌شود باعث می‌شود ممدجویان مستقل‌تر باشند. در ادامه با بهترین کلینیک کاردرمانی کرج همراه باشید تا روش آماده شدن برای بازگشت به مدرسه یا کار از طریق کاردرمانی در ضایعه نخاعی را بررسی کنیم.
آمادگی برای بازگشت به کار و مدرسه با کاردرمانی در ضایعه نخاعی
کار و مدرسه بخش خاصی از سبک زندگی مددجویان را تشکیل می‌دهد و کاردرمانی در ضایعه نخاعی می‌تواند به بیماران برای بازگشت به مدرسه کمک کند. علاوه بر انجام دادن فعالیت‌های تمرینی روزانه برای بیشتر مستقل شدن، مددجویان ضایعه نخاعی باید حقوق خود در مدرسه یا محل کار را بدانند. در واقع تنها کسی که می‌تواند در این مورد به شما کمک کند یک کاردرمان متخصص است.
کاردرمان به بیماران کمک می‌کند در مورد روش و راه زندگی معلولان و کسانی که ناتوانی دارند عادت کنند. کارمندان و دانش آموزان باید زندگی خود را به صورت منطقی با این مددجویان تطبیق دهند تا به موفقیت آنها در این حیطه‌ها کمک کنند. در واقع مجموعه‌ای از مهارت‌ها، فعالیت‌ها و تجهیزات به مددجویان کمک می‌کند به صورت طبیعی کار کنند یا آموزش ببینند. کاردرمانی در این زمینه می‌تواند خدمات زیر را ارائه کند:
- اطمینان از اینکه محیط مد نظر شما به ویلچر دسترسی دارد
- فراهم کردن یک برنامه کاری یا درسی انعطاف‌پذیرتر
- ارائه تجهیزات انطباقی
- فراهم کردن وسایلی برای نوت برداری و نکته نویسی
- فراهم کردن زمان بیشتر برای ماموریت‌های کاری یا آزمون‌های درسی
بیماران نباید برای مدرسه رفتن یا کار کردن احساس عجله داشته باشند؛ آنها باید زمانی برگردند که هم از نظر احساسی و هم از نظر ذهنی احساس آمادگی داشته باشند.
کاردرمانی در ضایعه نخاعی: نکات کلیدی
کاردرمانی در فلج مغزی به مددجویان ضایعه نخاعی کمک می‌کند برای بازیابی فعالیت‌های روزانه شان آماده شوند؛ همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم این کار با استراتژی‌های درمانی و جبرانی در کنار یک دیگر انجام می‌شود.
اگرچه توانبخشی درمانی در اولیت است (چرا که بیشترین استقلال را فراهم می‌کند)، اما ریکاوری ضایعه نخاعی می‌تواند محدود باشد. به علاوه کار بعدی که در کاردرمانی باید انجام شود، فراهم کردن راه‌های دگرگون کننده‌ای است که سبک زندگی کامل و بی نقصی را اجرا می‌کنند؛ سبک زندگی که بتواند تا بیشترین حد ممکن فرد را به اهداف و ایده‌آل‌های قبل از آسیب نخاعی نزدیک کند.
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده با ارائه خدمات کاردرمانی در منزل به شما کمک می‌کند فعالیت‌های مفید و سازنده‌تان را در منزل نیز ادامه دهید. این کلینیک علاوه بر تکنیک‌هایی که ذکر کردیم از روش‌های متنوع و کاربردی زیادی استفاده می‌کند تا زندگی روزمره مددجویان به بیشترین بازدهی ممکن برسد. توصیه می‌کنیم برای دریافت مشاوره رایگان یا همکاری با بهترین کلینیک کاردرمانی کرج، با شماره تماس کلینیک باقرزاده تماس حاصل فرمایید.
