اختلال تلفظ یا تلفظ بد زمانی تشخیص داده می‌شود که کودک در تلفظ کلمات و بیان درست آنها مشکل دارد. کودکان به طور معمول تک واجی صحبت می‌کنند؛ واج‌هایی که کودک از آنها برای بیان کلمات استفاده می‌کند. آنها ممکن است کلمات بزرگسالان را طوری تکرار کنند که شبیه به آنها باشد اما تغییرات کوچکی در آن ایجاد کنند که هنوز نمی‌توانند به صورت کامل آن را بیان کنند. الگوهای تلفظی مثل این کاملا طبیعی هستند. اکثر اوقات یک کودک با رشد خود الگوی گفتاری خود را اصلاح می‌کند و به درستی آنها را تلفظ کند.
پزشکان و گفتاردرمان‌ها ازیک خط زمانی خاص برای سنجش رشد تکلم کودکان استفاده می‌کنند. یعنی کودک باید تا یک سن خاص تا حد خاصی کلمات را بیان کند. آنها می‌توانند به شما بگویند که کودک شما تا این سن باید تا چه حدی گفتار داشته باشد.
الگوهای گفتاری
انواع الگوهایی که کودک برای تکلم از آنها استفاده می‌کند شامل:
جانشینی: این نوع از الگوی گفتاری در اختلال تلفظ نقش زیادی دارد. این الگو زمانی اتفاق می‌افتد که یک صدا برای یک مدت یا برای همیشه با صدای دیگر عوض می‌شود. مثلا کودکی که به جای کار، تار را تلفظ می‌کند از این الگو استفاده می‌کند.
تغییرات ساختاری واج‌ها: این الگو زمانی رخ می‌دهد که در ساختار واج‌ها تغییراتی ایجاد می‌کند. مثلا ممکن است یک واج را بیان نکنند یا آن را عوض کنند؛ مثلا به جای بیان لفظ مامان، ماما را بیان کنند.
همانندسازی: این الگوی گفتاری زمانی آغاز می‌شود که تغییراتی در بیان صداها ایجاد می‌شود که باعث می‌شود کلمات شبیه هم به نظر برسند. مثلا ممکن است به جای کلمه چراغ از کلمه سراغ استفاده کنند.
سایر مشکلات گفتاری
تلفظ بد ممکن است شامل مشکلات گفتاری دیگری نیز باشد که شامل لکنت یا مِن مِن دائمی آنها باشد. این مشکلات ممکن است یک اختلال تلفظ کامل محسوب نشوند. گاهی اوقات کلمات یک کودک تنها میتواند با خانواده خود درک شود. اما گاهی ممکن است حرف زدن او برای خانواده‌اش هم قابل فهم نباشد. از آنجایی که درک نشدن توسط خانواده ممکن است برای کودک خیلی سخت باشد، یک مشکل گفتاری میتواند زندگی اجتماعی و مدرسه او را مختل کند.
علائم اختلال تلفظ
کودکی که اختلال تلفظ دارد، ممکن است صداهای کلمات را طوری بیان کند که خوب به نظر نرسد. آنها ممکن است صداهایی را به کلمات اضافه کنند، برخی را رها کنند یا تغییراتی در آنها ایجاد کنند. آنها ممکن است صداهای اشتباه را به جای صداهای درست در کلمات به کار ببرند. همچنین ممکن است در تلفظ کلماتی که با حروف خاصی آغاز می‌شوند، مشکل داشته باشند.
گفتاردرمان از یک خط زمانی رشدی برای ارزیابی توسعه مهارت گفتاری کودک استفاده می‌کند که این خط زمانی شامل:
- در سن سه سالگی کودک شما باید بتواند حداقل نیمی از حرف‌های خود را به غریبه‌ها بفهماند.
- کودک باید تا سن پنج سالگی بتواند صداها را به درستی بیاند کند. البته ممکن است بیان برخی از حروف هنوز برای او سخت باشد اما این دشواری نباید دائمی باشد.
- در سن هشت سالگی کودک باید بتواند تمام حروف را اگرچه سخت باشند به درستی بیان کند.
چه زمانی باید به کلینیک گفتاردرمانی مراجعه کنیم؟
در این قسمت می‌خواهیم در مورد زمانی که باید در مورد اختلال تلفظ کودکتان نگران شوید صحبت کنیم. شما باید با گفتاردرمان کودکتان صحبت کنید اگر:
- اگر در سن 4 سالگی هنوز فهمیدن صحبت‌های دیگران برای او سخت است.
- اگر کودک هنوز نمی‌تواند برخی صداها را تا سن 6 سالگی به طور صحیح بیان کند.
- اگر تا سن 7 سالگی هنوز برخی صداها را تغییر می‌دهد.
- اگر در مورد نوع حرف زدن آنها خجالت زده می‌شوید.
برای اینکه بتوانید اختلال تلفظ در کودکتان را اصلاح کنید، حتما باید به یک گفتاردرمان مراجعه کنید و از پزشک متخصص نیز کمک بگیرید. همچنین ممکن است این تلفظ بد به دلیل اختلال دیگری مثل آپراکسی باشد. آپراکسی اختلالی است که در مغز رخ می‌دهد و باعث می‌شود فرد در استفاده از زبان، لب‌ها و فک خود مشکل داشته باشد. این مشکل بیان صداها، کلمات و واژهای مختلف را برای کودک سخت می‌کند. بنابراین حل این اختلال به روش دیگری نیاز دارد که تنها از گفتاردرمان بر می‌آید. گفتاردرمانی در چنین مواردی یکی از راه‌حل‌های کلیدی است.
عوامل اختلال تلفظ
عواملی که باعث اختلال تلفظ می‌شوند معمولا در اغلب کودکان ناشناخته هستند. این نوع از اختلال ممکن است به صورت ارثی در خانواده در جریان باشد. معمولا پسرها بیشتر از دخترها دچار این مشکل می‌شوند. سایر فاکتورهایی که ممکن است موثر باشند اندازه درآمد خانواده کودک باشند؛ معمولا در چنین مواردی عوامل محیطی بسیار مهم‌اند. گاهی اوقات اختلال تلفظ میتواند به دلیل مشکلات فیزیکی به وجود بیاید؛ مثلا:
_مشکل در استخوان، عضلات و دندان‌های دهان که باعث می‌شود حروف به درستی تلفظ نشود.
_آسیب‌های مغزی یا عصبی مثل فلج مغزی میتواند بر نوع تلفظ کودک تاثیرگذار باشد.
نقش آزمایش‌ها و تشخیص در اختلال تلفظ
تشخیص تلفظ بد در یک کودک به استفاده از تجربه و تخصص یک گفتاردرمان متبحر نیاز دارد. گفتاردرمانی میتواند راه‌حل تشخیص علت مشکل فرزند شما و بعد از آن ارائه راه‌حل مناسب باشد. گفتاردرمان با کودک صحبت می‌کند و سوالاتی را از او می‌پرسد که در پاسخ به آن از کلمات و جملات خاصی استفاده می‌شود؛ بنابراین او میتواند حرف زدن کودک را با حالت طبیعی سن او مقایسه کند.
اگر کودک در حین صحبت خود کلمات را بیش از مقدار مورد انتظار بد تلفظ کند احتمالا به گفتاردرمانی احتیاج دارد. آزمایشات دیگری که انجام می‌شوند در شناسایی علت مشکلات تکلم فرد نقش دارند. تست‌هایی که متخصصان برای درک درست اختلال تلفظ از آنها استفاده می‌کنند شامل:
- آزمایش DENVER
- آزمایش تکلم زودهنگام
درمان تلفظ بد
اختلال تلفظ خفیف معمولا در اثر گذر زمان محو می‌شود. برای مشکلات گفتاری شدیدتر که ناشی از اختلالات فیزیکی نیستند، کودک باید یک گفتاردرمانی اختصاصی را شروع کند.
گفتاردرمانی کودک میتواند با یک هدف مثل یادگیری بیان حرف ت یا ر شروع شود و در نهایت منجر به درمان کامل فرد شود. این اهداف به صداهایی که کودک میتواند آنها را بیان کند بستگی دارد. درمانگر میتواند موفقیت و نتایجی را که شما از روند درمانی به دست آورده‌اید بسنجد و آن را با روند طبیعی شما مقایسه کند. گفتاردرمانگر میتواند با آموزش اینکه چگونه می‌توان با حرکت لب‌ها و زبان خود کلمات را بیان کرد، با کودک تمرین می‌کند.
گفتاردرمانی ممکن است به صورت اختصاصی بر روی یک کودک انجام شود و یا اینکه به صورت گروهی با چند کودک انجام شود. در درمان گروهی همه کودکان با هم حرف زدن را تمرین می‌کنند و اغلب کودکان دچار یک سطح از اختلال تلفظ شده‌اند.
هر چه زودتر درمان را آغاز کنید، به نتایج بهتر و سریع‌تری می‌رسید. درمان میتواند تمام مشکلات گفتاری کودک را حل کند. بسیاری از کودکانی که تلفظ بد دارند اما به کلینیک گفتاردرمانی مراجعه می‌کنند می‌توانند به صورت طبیعی صحبت کنند.
اگر تلفظ بد بدون درمان رها شود چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
زمانی که کودک را با دشواری‌هایی که در کلام خود دارد رها می‌کنید، آنها ممکن است در زمینه‌های دیگر زندگی خود دچار مشکل شوند. برخی از این مشکلات شامل:
- دشواری در تشکیل روابط دوستانه و شرکت در محیط‌های اجتماعی؛ به طوری که تلفظ بد میتواند توانایی جذب و ارتباط با دیگران را پیچیده و نامفهوم کند.
- دشواری در تکمیل سطوع عالی آکادمیک در دوران مدرسه و دانشگاه.
- دشواری در درک نشدن توسط افراد دیگر به خصوص زمانی که کودک با سایر کودکان بازی می‌کند.
- دشواری در توسعه مهارت‌های زبانی و آموزش زبان دوم.
- کودک دیرتر از سایر همسالان خود به استقلال می‌رسد.
- کودک در معرض مشکلات رفتاری مثل خستگی، اضطراب و حتی افسردگی نیز قرار دارد.
- سرخوردگی اجتماعی به دلیل لکنت زبان.
- ضعف اعتماد به نفس و از دست دادن فرصت‌ها ؛ یعنی کودک در هنگام انجام کارها احساس ضعف خواهد داشت.
- و …
چگونه می‌توان از اختلال تلفظ اجتناب کرد؟
از آنجایی که عمده‌ترین دلیل اختلال تلفظ در کودکان ناشناخته است و ممکن است برای هر کسی پیش بیاید، جلوگیری از ایجاد آن بسیار سخت است. بهترین راه ممکن این است که به حرف زدن کودکتان توجه کنید و دائما مواظب کوچک‌ترین لکنت زبان‌های او باشید؛ دراین صورت می‌توانید در بهترین زمان با گفتاردرمان تصحبت کنید. همچنین باید به صورت دائم با او صحبت کنید و سعی کنید مهارت‌های گفتاری وی را بهبود بخشید.
اختلال تلفظ یا تلفظ بد ممکن است زمانی تشخیص داده شود که کودک بیشتر از آنچه انتظار می‌رود در حرف زدن مشکل داشته باشد. مشکل در تلفظ کلمات زمانی که کودک هنوز در ابتدای یادگیری خود است طبیعی است و بیشتر باید الگوی تکلم او را مد نظر قرار داد. برای مثال کودک ممکن است به جای صدای «ر» از «و» استفاده کند اما بعد از مدتی این کار خود را اصلاح کند.
اغلب اوقات کودک از الگوی تکلم خود خارج می‌شود و از الگوی دیگری پیروی می‌کند؛ این الگوی جدید معمولا از نمونه قدیمی درست‌تر است. شما باید تعداد کلمات درست کودک و به طور کُلی درست حرف زدن کودک را بدانید و آن را با سایر همسالان او مقایسه کنید؛ اگر شرایط طوری بود که کودک ضعیف‌تر از همسالان خود صحبت می‌کرد، بهتر است برای پیشگیری به یک گفتاردرمانگر خوب مراجعه کنید.
چرا تلفظ بد در کودک مهم است؟
تلفظ در بیان صداها، کلمات و جمله‌ها مهم است و باعث فهم یا عدم فهم دیگران از حرف زدن می‌شود؛ همچنین با تلفظ درست است که فرد میتواند روان و واضح صحبت کند و دیگران را قانع کند. تلفظ در بیان ساده‌ترین نظرات، نیازها و انتظارات نقش موثری دارد و به افراد کمک می‌کند در ارتباطات خود موفق باشند. این مسئله در کودکان بسیار مهم‌تر است؛ چرا که تلفظ در آنها در حال تشکیل شدن است و کودکان هنوز جای رشد دارند.
حرف زدن ناواضح بسته به شدت مشکل، بر نحوه ارتباط کودک با بزرگسالان و حتی کودکان همسن او تاثیرگذار است. اختلال تلفظ میتواند بر یادگیری و مهارت‌های اجتماعی کودک نیز موثر باشد و بخش‌های دیگر زندگی او را نیز مختل کند. کودکی که در فهمیده شدن مشکل داشته باشد، خسته و عصبانی خواهد بود و حتی ممکن است مشکلات رفتاری خاصی را هم نشان بدهد. تلفظ در نحوه یادگیری زبان، خواندن و نوشتن نیز موثر است. علت دیر حرف زدن کودک هم بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
برای درمان اختلال تلفظ به کجا مراجعه کنیم؟
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده مرکز تخصصی تشخیص و درمان اختلالاتی مثل تلفظ می‌باشد. این کلینیک معتبرترین مرکز درمانی در کرج است که با ارائه خدمات بی‌همتای خود اعتماد و رضایت مراجعین را جلب کرده است. کلینیک باقرزاده خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل را نیز ارائه می‌کند. شما عزیزان می‌توانید برای دریافت مشاوره تخصصی از کارشناسان ما، با شماره تماس درج شده در بخش تماس با ما ارتباط برقرار نمایید. همچنین می‌توانید با بازدید از سایر مطالب سایت کلینیک باقرزاده، از ما حمایت کنید. با آرزوی موفقیت و تندرستی.
