اختلال پردازش حسی یک عارضه عصبی است زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های حسی به صورت موثر پاسخ ایجاد نمی‌کنند. افرادی که اختلال پردازش حسی دارند، در تفسیر و درک اطلاعات ورودی حسی (به خصوص صدا، لمس و حرکت) که از محیط اطراف دریافت می‌کنند مشکل دارند. این به آن معنی است که آنها ممکن است اطلاعات حسی را شدیدتر یا ضعیف‌تر از آنچه هست پردازش کنند و این بر واکنشی که به احساسات می‌دهند موثر است. این اختلال موجب می‌شود توانایی فرد در هماهنگی با محیط‌های مختلف و انجام فعالیت‌های روتین مشکل پیدا کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد پردازش حسی اینجا کلیک کنید.
اختلال پردازش حسی 3 مؤلفه اصلی دارد:
- اختلال در تعدیل حسی که یک مشکل در تبدیل پیام‌های حسی به رفتارهای کنترل شده است. این مشکل باعث می‌شود شدت اطلاعات حسی با محرک یکسان نباشد.
- اختلال حرکتی وابسته به محرک حسی که یک مشکل مربوط به حرکت و پاسخ به اطلاعات ورودی حسی است.
- اختلال تمایز حسی که باعث می‌شود شباهت‌ها و تفاوت‌های بین احساسات به درستی انجام و تشخیص داده نشود.
برای آشنایی بیشتر با اختلال پردازش حسی با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده همراه باشید.
ویژگی‌های عمومی این اختلال چیست؟
عمده‌ترین ویژگی‌ها و علائم کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند شامل:
واکنش بیش از حدی به صدا، تماس و تحرک نشان می‌دهد.
به برخی محرک‌ها و حس‌ها(به خصوص صدا کردن نامشان، لمس شدن و درد) حساسیت دارند.
عدم توجه و حواس پرتی زیادی دارند؛ به طوری که در دنیای خودشان سیر می‌کنند.
در پاسخ‌های رفتاری و احساسی خود مشکل دارند؛ زودرنج هستند، پاسخ‌های بسیار احساسی به مسائل می‌دهند و ثبات رفتاری ندارند.
نمی‌توانند به راحتی روی یک مسئله تمرکز کنند.
مهارت‌های حرکتی ضعیفی دارند؛ شلخته‌اند، نمی‌توانند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند، به برنامه‌ریزی‌ها عمل نمی‌کنند و در مهارت‌های نوشتاری ضعیف‌اند.
مشکلات الگوی خواب دارند.
عادات غذایی محدودی دارند و معمولا مایل‌اند ناخنک بزنند.
در حین مراقبت‌های بهداشتی مثل حمام کردن، سشوار کشیدن، شستن دست، شانه مو و غیره دچار استرس می‌شوند.
عاشق فعالیت‌های شدید هستند تا انرژی تخلیه نشده خود را آزاد کنند (به خصوص فعالیت‌هایی مثل دویدن، پریدن، ضربه زدن به افراد یا اشیاء و چرخیدن به دور خود)
از استفاده از وسایلی که متحرک‌اند خودداری می‌کنند (مثل تاب یا چرخ و فلک).
در ماهیچه‌های خود احساس ضعف می‌کنند و نسبت به هم‌سالان خود کمی ممکن است ضعیف‌تر باشند.
کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند، فعالیت‌های خود را به گونه‌ای انجام می‌دهند که بیشترین انرژی را مصرف کنند؛ مثلا به سرعت می‌دوند، خیلی محکم می‌نویسند یا ضربات محکم وارد می‌کنند.
در یادگیری مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی تاخیر دارند و درگیر شدن با گفتگوهای دونفره برای آنها بسیار سخت است.
ترجیح می‌دهند با خودشان بازی کنند و یادگیری بازی‌های گروهی برای آنها بسیار سخت است.
تغییر در روتین روزانه را به سختی می‌پذیرند و مایل‌اند هر روز طبق یک الگوی خاص کارهایشان را انجام بدهند.
پیدا کردن دوست و ایجاد روابط دوستانه برای آنها بسیار سخت است.
معمولا کودکانی که در پردازش حسی مشکل دارند با چه دشواری‌هایی روبه‌رو می‌شوند؟
در قسمت قبل با علائم کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند آشنا شدیم. در این قسمت با دشواری‌هایی که این کودکان با آن روبه‌رو می‌شوند آشنا می‌شویم.
- دنبال کردن دستورالعمل‌های منزل و مدرسه به صورت پیوسته
- در میان گذاشتن ایده‌ها، تفکرات و احساسات خود با استفاده از زبان
- داشتن یک برهم کنش موثر با فرد دیگر
- داشتن یک برنامه‌ریزی و هدف؛ به خصوص زمانی که می‌خواهند طبق این برنامه عمل کنند.
- داشتن تمرکز و توجه
- عملکرد حافظه در زمان احتیاج
- ضعف در مهارت‌های اجتماعی و همکاری با دیگران
- دشواری در مهارت‌های حسی و حرکتی
- مشکلات رفتاری
- مهارت‌های بازی ضعیف
استراتژی‌هایی برای حمایت از کودکان دارای اختلال پردازش حسی
کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند باید مورد حمایت دیگران، به خصوص پدر و مادر خود و اطرافیان قرار بگیرند. این کودکان نیاز دارند که در دوران قبل از مدرسه، در حین مدرسه و در منزل مورد توجه و پشتیبانی خاصی قرار بگیرند. در ادامه به استراتژی‌هایی می‌پردازیم که به کمک آن می‌توانید از کودک خود حمایت ویژه به عمل بیاورید.
- تغییرهای پیشرفته و حرفه‌ای در روتین‌های روزانه
- گذاشتن راهنماهای تصویری در خانه و مدرسه برای کاهش اضطراب کودک در حین فعالیت، یادآوری وظایف و رفع نیازهای شخصی او.
- آگاهی و دانش کافی در مورد نقاوت ضعف و قوت کودک، علایق و زمینه‌هایی که کودک به کمک نیاز دارد.
- گذاشتن وقت کافی برای تربیت و آموزش کودک
- پشتیبانی از کودک در مدرسه (توسط معلم)
- زمان اضافه برای رسیدگی به امور درسی و وظایف مدرسه کودک
- استفاده از رژیم حسی برای تنظیم و بهبود پردازش حسی
کاردرمانی و استفاده از رژیم حسی چگونه به درمان این اختلال در کودک کمک می‌کند؟
با درمان اختلال پردازش حسی، کودک احساس بهتری خواهد داشت، رفتار بهتری خواهد داشت و در ادامه بهتر می‌تواند مهارت‌های مربوط به زندگی را بیاموزد. در ادامه به فواید کاردرمانی برای این کودکان اشاره می‌کنیم:
توسعه توانایی‌ها: این کودکان با پذیرش درمان فعال می‌شوند و با سخت‌کوشی تلاش می‌کنند مهارت‌های مورد علاقه خود را توسعه دهند.
آموزش: با راحت شدن احساسات کودک و کاهش فشار، او می‌تواند به راحتی در مدرسه و سایر آکادمی‌ها کارایی خود را حفظ کند.
تشخیص محرک‌ها: آموزش والدین برای تشخیص محرک‌هایی که باعث حساسیت کودک می‌شود ضروری است.
فاکتورهای محیطی: افزایش آگاهی کودک و والدین او در مورد کاهش فاکتورهای محیطی موثر بر اختلال پردازش حسی برای درمان موثر است.
برنامه MORE: این پروتکل که بیشتر بر روی تحریک بخش‌هایی مثل عضله، دهان، سیستم تنفسی و بینایی تمرکز دارد. این برنامه باعث افزایش قدرت حسیکودک می‌شود.
چرا باید برای درمان اختلال پردازش حسی اقدام کنیم؟
تشخیص اختلال پردازش حسی راه‌حل نهایی نیست. این کار راه کمک به کودک را پیدا می‌کند اما راه حل‌حل نهایی محسوب نمی‌شود. بعد از این که اختلال را به درستی در کودک تشخیص دادیم باید به سراغ درمان برویم. درمان تا حدی می‌تواند نیازهای کودک را رفع کند. روند درمانی می‌تواند به طرق زیر به کودک دارای اختلال پردازش حسی کمک کند:
- تامین نیازهای کودک
- با آموزش به والدین، معلمان یا پرستاران کودک برای حمایت و پشتیبانی کامل را فراهم کند.
- حل مشکلات خاص رفتاری، ذهنی و حسی کودک
- افزایش ظرفیت‌‌های محیطی کودک برای تطابق با نیازهای او
اگر اختلال پردازش حسی بدون درمان باقی بماند مشکلات زیر به وجود می‌آید:
- کودکی که به خوبی درمان نشده است ممکن است نتواند قوانین خانه، مدرسه یا اجتماع را به خوبی رعایت کند.
- مدیریت امور مدرسه و امور تحصیلی از دست کودک خارج می‌شود.
- روتین‌های روزانه تکراری و انعطاف‌ناپذیر دارند.
- اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند که باعث می‌شود کمتر در اجتماع حضور یابند و کارهای جدید را امتحان کنند.
- معمولا برای کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند انجام وظایف و کارهای شخصی (به خصوص بستن زیپ و دکمه و بستن بند کفش) دشوار لست.
- این کودکان در آینده ثبات رفتاری خوبی ندارند و حتی دربزرگسالی هم به نظر می رسد رفتار بچگانه دارند.
- ارتباطات اجتماعی آنها مثل ارتباطات چشمی، فاصله مناسب با دیگران در حین صحبت کردن و رعایت نوبت در مکالمه آنها ضغیف است.
- این کودکان اضطراب و استرس زیادی دارند که این دست یافتن به سطوح بالای آکادمیک را برای آنها سخت می‌کند.
- رفتار آنها ممکن است برای کسانی که به اندازه کافی از آنها شناخت ندارند بی‌ادبانه به نظر برسد.
البته اگر اختلال پردازش حسی به خوبی درمان نشود ممکن است پیچیدگی‌ها و مشکلات خاص‌تری هم برای آنها به وجود بیاید که زندگی را برای آنها عجیب‌تر و سخت‌تر کند. اکثر این کودکان علاوه بر مشکلات حسی و عصبی که با آنها درگیر هستند، اختلالات رفتاری، ذهنی و روانی زیادی را نیز تجربه می‌کنند که این زندگی را برای آنها سخت می‌کند. بنابراین چه بهتر که این افراد در سنین کودکی درمان شوند تا بتوانند زودتر به زندگی عادی برگردند؛ چراکه هرچه بیشتر این اختلال را بدون درمان رها کنیم، احتمالا شرایط سخت‌تر می‌شود و شانس درمان کامل نیز کاهش پیدا می‌کند.
علائمی که کودک دارای اختلال نشان می‌دهد چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
علائم خاص اختلال پردازش حسی همگی شامل مواردی هستند که توسط کودک تجربه شده‌اند و ارزیابی و تشخیص این علائم کمک می‌کند به اهداف زیر دست پیدا کنیم:
- مشکلاتی که در آینده ممکن است برای کودک ایجاد شود را تشخیص می‌دهیم.
- داروها و روش‌های درمانی مورد نیاز و تاثیر داروهایی که قبلا استفاده شده‌اند را ارزیابی کنیم.
- کار/گفتار درمان می‌تواند از افراد دیگری مثل روانشناس یا عصب شناسان برای درمان اختلال کمک بگیرد.
- برای کمک و حمایت از کودک مورد استفاده قرار بگیرند.
ارزیابی این علائم به درمانگران و مراقبان کودک دارای اختلال پردازش حسی (پدر و مادر، معلمان و پرستاران کودک) کمک کند تا:
- درباره علائم خطرناک و نگران کننده اختلال پردازش حسی آگاهی کافی داشته باشند.
- احتمال بروز رفتارها و علائمی که در آینده ممکن است اتفاق بیافتد اطلاع کسب کنند.
- دقیقا پی می‌برند چگونه می‌توان به کودک کمک کرد.
- در صورت لزوم به خدماتی دسترسی پیدا کنند که قبلا احساس می‌شد به آنها نیازی نیست.
توصیه می‌کنیم شما عزیزان برای دریافت مشاوره دقیق‌تر در مورد علائم اختلال پردازش حسی و تشخیص آن در کودک خود در اسرع وقت به بهترین کلینیک کاردرمانی شهر خودتان مراجعه کنید. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی کرج می‌تواند به شما و کودکان شما کمک کند. همچنین شما می‌توانید برای درمان هرچه سریع‌تر این اختلال از خدمات استثنایی این کلینیک استفاده کنید. پیشنهاد می‌شود برای دریافت مشاوره تلفنی رایگان با شماره تلفن بخش تماس با ما ارتباط برقرار کنید.
سلام من ۱۵ سالمه خیلی از ویژگی هایی که نام بردید رو داشتم ولی بخاطر اونا به سایتتون مراجعه نکرده بودم
من مثلا به جنس بعضی پارچه ها خیلی حساسم
مثل ساتن و برزنت
یا حتی چوب یا پوست بعضی میوه ها مثل هلو و چاغاله بادام حساسم به شکلی که مثلا اگه بخوام هلو بخورم باید از کسی خواهش کنم برام پوست بکنه 🙂
اومدم تو سایت شما تا بفهمم ایا اسمی برای مشکلم پیدا میکنم یا نه از وقتی که یادم میاد هم این مشکل رو داشتم
شما میتونید کمکم کنید بفهمم مشکلم چیه؟
علائمی که می فرمایید همونطور که توی مقاله مشاهده می فرمایید احتمالا مربوط به اختلال پردازش حسی یا spd می باشد که درمان در سنین بالا خیلی مشکل تر و احتمالا نیاز به پروسه طولانی تر خواهد بود.