سطوح اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم (ASD) یکی از چالش‌های مهم در حوزه سلامت روان و توانبخشی است که بر مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری افراد تأثیر می‌گذارد. طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، این اختلال در سه سطح دسته‌بندی می‌شود: سطح 1، سطح 2 و سطح 3. این سطوح بر مبنای توانایی‌ها و محدودیت‌های هر فرد در زمینه‌های ارتباطی، تطبیق با تغییرات و انجام فعالیت‌های روزمره تعیین می‌شوند.

سطوح مختلف طیف اوتیسم یعنی چی؟

اوتیسم سطح 1: «نیاز به حمایت»

• ویژگی‌ها:

  • سختی در شروع یا ادامه مکالمه‌های دوطرفه

  • استفاده نامنظم از زبان بدن و علائم غیرکلامی

  • دشواری در انتقال بین فعالیت‌ها و مدیریت برنامه‌های روزانه

• نیاز به حمایت:
  افراد این سطح معمولاً به حمایت‌های مختصر در مدرسه یا محل کار نیاز دارند، مانند برنامه‌ریزی مکتوب، یادآورهای زمانی و راهنمایی‌های اجتماعی جزئی.

مطلب پیشنهادی: تست ارزیابی اوتیسم کودکان

اوتیسم سطح 2: «نیاز به حمایت‌های اساسی»

• ویژگی‌ها:

  • مشکلات واضح‌تر در تعاملات اجتماعی و ارتباط کلامی

  • مقاومت شدید در برابر تغییر فعالیت‌ها یا محیط

  • علایق محدود و رفتارهای تکراری قابل توجه

• نیاز به حمایت:
  این افراد برای انجام فعالیت‌های روزانه به حمایت منظم‌تر نیاز دارند؛ مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی و استفاده از ابزارهای ساختاری برای مدیریت تغییرات پویا.

مطلب پیشنهادی: تست تشخیص اوتیسم

اوتیسم سطح 3: «نیاز به حمایت‌های گسترده و شدید»

• ویژگی‌ها:

  • محدودیت شدید در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی

  • مقاومت بسیار بالا در برابر تغییرات محیطی

  • رفتارهای تکراری پیچیده و نیاز مداوم به ثبات و پیش‌بینی

• نیاز به حمایت:
  کودکان و بزرگسالان این سطح به مراقبت و حمایت ۲۴ ساعته نیاز دارند؛ شامل تیم درمانی چندرشته‌ای، برنامه‌های جامع روزانه و حمایت‌های ویژه در محل زندگی و آموزش.

مطلب پیشنهادی: پاسخ به 70 سوال پرتکرار در رابطه با اوتیسم

تأثیر سطح‌بندی بر مداخله و درمان

1. ارائه خدمات هدفمند:
   سطح‌بندی به متخصصان کمک می‌کند نوع و میزان حمایت را دقیق‌تر تعیین کنند؛ از حمایت‌های آموزشی ساده تا برنامه‌های توانبخشی پیچیده.

2. آموزش خانواده و مراقبان:
   با اطلاع از سطح اختلال، خانواده و معلمان می‌دانند چگونه رفتارها را مدیریت کنند و محیط امن‌تری فراهم آورند.

3. پیگیری پیشرفت:
   با گذشت زمان و بهبود مهارت‌های اجتماعی، ممکن است سطح نیاز به حمایت کاهش یابد؛ لذا برنامه‌های درمانی باید پویا و قابل تنظیم باشند.

محدودیت‌ها و نکات کلیدی در رابطه با سطوح مختلف اوتیسم

• هر فرد اوتیسمی ترکیبی منحصر به فرد از توانایی‌ها و چالش‌ها را دارد؛ بنابراین هر سطح‌بندی باید به صورت فردمحور و با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص آن شخص بازنگری شود.

• عوامل محیطی، آموزشی و خانوادگی نیز در شدت و نحوه بروز علائم تأثیرگذارند و باید در طراحی برنامه‌های حمایتی لحاظ شوند.

• علاوه بر مداخلات درمانی، توجه به سلامت روانی و جلوگیری از اضطراب و افسردگی در افراد اوتیسمی اهمیت ویژه‌ای دارد.

مطلب پیشنهادی: درمان اوتیسم

تعیین سطح اختلال طیف اوتیسم، گامی اساسی برای ارائه خدمات تخصصی و مؤثر است. با سطح‌بندی دقیق، می‌توان برنامه‌های آموزشی و توانبخشی متناسب با نیاز هر فرد طراحی کرد و از حمایت‌های به موقع بهره‌مند شد. کلینیک تخصصی کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده، به‌عنوان یکی از معتبرترین مراکز توانبخشی در کرج، با بهره‌گیری از تیمی مجرب و روش‌های روز دنیا، امکان ارزیابی سطح اوتیسم و ارائه خدمات تخصصی را برای شما فراهم می‌کند.
برای مشاوره و دریافت نوبت، با بخش «تماس با ما» کلینیک فاطمه باقرزاده در ارتباط باشید.

• اوتیسم چیه اصن؟
  اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک شرایط نوروبیولوژیکیه که با تفاوت‌هایی در پردازش حسی، ارتباطات اجتماعی و الگوهای رفتاری مشخص می‌شه. افراد اوتیستیک معمولاً در درک و استفاده از زبان کلامی و غیرکلامی، در برقراری تماس چشمی و در تطبیق با تغییرات محیطی چالش‌هایی دارن.

• فرق سطوح ۱، ۲ و ۳ اوتیسم چیه؟

  • سطح 1: «نیاز به حمایت» ـ کمترین میزان حمایت؛ مشکلات خفیف در تعاملات اجتماعی و انعطاف‌پذیری مطالعه بیشتر در : اوتیسم خفیف چیست؟

  • سطح 2: «نیاز به حمایت‌های اساسی» ـ دشواری‌های واضح‌تر در ارتباط کلامی و مقاومت بیشتر نسبت به تغییر

  • سطح 3: «نیاز به حمایت‌های گسترده و شدید» ـ محدودیت‌های شدید در گفتار و ارتباط غیرکلامی و نیاز به مراقبت ۲۴ ساعته

• چجوری بفهمیم بچمون تو کدوم سطح قرار می‌گیره؟
  ارزیابی دقیق روان‌شناختی و رشدشناختی توسط تیم چندرشته‌ای (روانشناس، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر) صورت می‌گیره. معیارها در DSM-5 شامل میزان مشکلات ارتباطی، سطح مقاومت به تغییر و میزان رفتارهای تکراری هستن که بر اساسشون سطح‌بندی انجام می‌شه.

• «نیاز به حمایت» یعنی چی دقیقاً؟
  یعنی فرد برای انجام بعضی کارها — مثل مدیریت برنامه روزانه، برقرار کردن ارتباط عاطفی یا حضور در محیط‌های اجتماعی — به کمک‌های ساختاریافته احتیاج داره. میزان و نوع حمایت بر اساس سطح اختلال تعیین می‌شه.

• علایق تکراری چه فرقی با عادته؟
  در اوتیسم، تمرکز شدید روی یک یا چند موضوع خاص و رفتارهای یکنواخت (مثلاً چرخوندن اسباب‌بازی) به گونه‌ای هست که اختلال در عملکرد اجتماعی و روزمره ایجاد می‌کنه، درحالی‌که عادت‌های روزمره صرفاً رفتارهای اکتسابی و کم‌اثر روی تعاملات فرد با محیط هستن.

• آیا اوتیسم درمان داره؟
  اوتیسم به‌ خودی‌ خود «درمان‌» قطعی نداره، ولی مداخلات زودهنگام مثل ABA (تحلیل رفتار کاربردی)، گفتاردرمانی، کاردرمانی و گروه‌های اجتماعی‌رسان می‌تونن مهارت‌های ارتباطی، انعطاف‌پذیری و خوداتکایی فرد رو به‌طور چشمگیری بهبود بدن.

• چرا بچه اوتیستیک نمی‌تونه دوست پیدا کنه؟
  نبود درک صحیح از نشانه‌های اجتماعی غیرکلامی (مثل زبان بدن، لحن صدا) و دشواری در آغاز یا ادامه مکالمه باعث می‌شه که تعاملات اجتماعی برای اون‌ها گیج‌کننده یا استرس‌زا باشه، بنابراین اغلب از موقعیت‌های گروهی کناره‌گیری می‌کنن.

• برنامه درمانی چه‌جوری تنظیم می‌شه؟
  ابتدا ارزیابی جامع انجام می‌شه: توانایی‌های شناختی، زبانی، حرکتی و حسی. سپس با توجه به سطح اوتیسم و نیازهای فرد، یک برنامه چندوجهی شامل اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت طراحی می‌کنند؛ از جمله جلسات گفتاردرمانی، کاردرمانی، تکنیک‌های رفتاردرمانی و آموزش خانواده.

• آیا اوتیسم ثابت می‌مونه یا سطحش تغییر می‌کنه؟
  بسته به شدت مداخلات و یادگیری مهارت‌های اجتماعی و خودکنترلی، ممکنه نیاز به حمایت کاهش پیدا کنه. برای مثال کودکی که در سطح 2 قرار داشته، پس از چند سال گفتاردرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی، می‌تونه به سطح 1 منتقل بشه.

• چطور بهترین کلینیک رو انتخاب کنم؟
  معیارها شامل داشتن تیم چندرشته‌ای (روانشناس، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر)، سابقه موفق در درمان اوتیسم، ارائه برنامه‌های فردمحور و پیگیری منظم پیشرفت هست. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده با امکانات پیشرفته و کادر مجرب یکی از گزینه‌های معتبر در کرج محسوب می‌شه.